تحلیل و سنجش بوم‌شناختی وضعیت مکانی روشنه‌های تجدید حیات در تیپ‌های گوناگون جنگل‌های طبیعی راش شمال ایران (مطالعۀ موردی: بخش‌ گرازبن، جنگل خیرود)

بدون شک استمرار تجدید حیات جنگل یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مدیریت پایدار جنگل‌هاست. شناخت و تعیین الگوی توزیع و پراکنش تجدید حیات در تیپ‌های گوناگون جنگل و تحولات آن در مدیریت اکوسیستم‌های طبیعی مؤثر است. بنابراین، با شناخت دقیق تحولات تیپ‌های جنگلی، مدیریت و اجرای درست دخالت‌ها،  با تجدید حیات طبیعی در تیپ‌های جنگلی می‌توان درنهایت جنگلی با ساختار طبیعی موردنظر تربیت کرد. بدین منظور، بخش‌ گرازبن از جنگل خیرود واقع در شرق نوشهر برای تحقیق انتخاب شد و کلیۀ روشنه‌هایی که تجدید حیات در آنها مستقر شده بود مکان‌یابی شدند. برای دستیابی به ساختار مکانی و کمی‌کردن سنجه‌های مربوط به روشنه‌ها، از آنالیز سنجه‌های سیمای سرزمین در محیط  GISو FRAGSTATSاستفاده شد. براساس نتایج این تحقیق، در مجموع تعداد 723 روشنه در سطح تیپ‌های گوناگون شناسایی شد. بیشترین و کمترین فاصله بین روشنه‌ها در این تحقیق به‌ترتیب بین260 و 54 متر مشاهده شد. با توجه به نتایج سنجۀ میانگین فاصله بین روشنه‌ها، پراکنش روشنه‌ها در تیپ‌های ممرز- راش، راش خالص و ممرز- بلوط همراه با شیردار یکنواخت، در تیپ‌های ممرز- راش همراه با بلوط و راش- ممرز تصادفی و در تیپ‌های ممرز- راش همراه با افرا و همچنین راش- ممرز همراه با نمدار کپه‌ای است. در این تحقیق نتایج حاصل از سنجه‌های گوناگون نشان داد که بیشترین پایداری اکولوژیکی و تنوع روشنه‌ها به‌ترتیب در تیپ‌های راش خالص، راش- ممرز و ممرز- بلوط همراه با شیردار و کمترین پایداری در تیپ‌های ممرز-راش همراه با افرا، ممرز- راش همراه با بلوط و بلوط- ممرز مشاهده می‌شود. با استناد به سنجه‌های اندازه‌گیری‌شده، الگوی پراکنش و ساختار روشنه‌ها در تیپ‌های راش- ممرز، راش خالص و ممرز- راش پراکنش و یکنواختی بهتری از تیپ‌های دیگر دارد و می‌تواند الگوی طبیعی زادآوری جهت پیروی از فرآیندهای طبیعی و پایداری استمرار و بقای منابع جنگلی درنظر گرفته شود.